Βασική ουσία και ηχηρές απουσίες στο πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ…

Παναγιώτης Μαυροειδής

Το οικονομικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ, κρινόμενο  από τη σκοπιά της ανάγκης για ρήξη  με τη χρεομηχανή και την ευρωζώνη, έχει μεγάλες υστερήσεις. Πολύ περισσότερο, είναι αδύνατο να το δούμε ως ένα αντικαπιταλιστικό πρόγραμμα, αν και διατυπώνεται σε μια ιστορική στιγμή βαθύτατης καπιταλιστικής κρίσης τόσο γενικά, όσο ειδικότερα στην έκφραση που αυτή έχει με τον κλονισμό της περιφερειακής καπιταλιστικής ολοκλήρωσης που ακούει στο όνομα Ευρωπαϊκή Ένωση. Η οπτική αυτή απουσιάζει ουσιαστικά και συμβολικά από το κείμενο που δόθηκε στη δημοσιότητα.

Μήπως όμως απαντά στις ανάγκες μιας άμεσης ανακούφισης, μιας ανάσας του κόσμου μπροστά στην καταιγιστική επίθεση της τρόικας και της ΕΕ;

Ακόμη και με αυτή τη ματιά αν το διαβάσουμε, θα δούμε  ορισμένες  ηχηρότατες απουσίες με νόημα.

Απουσία πρώτη: Η κατάργηση της ‘’εισφοράς αλληλεγγύης’’

Θυμόμαστε τι είναι;

Άρθρο 29 του ν.3986/2011: ‘’Επιβάλλεται ειδική εισφορά αλληλεγγύης στα εισοδήματα άνω των δώδεκα χιλιάδων (12.000) ευρώ των φυσικών προσώπων, που προέκυψαν κατά τις διαχειριστικές χρήσεις 2010 έως και 2014 και δηλώνονται με τις δηλώσεις των αντίστοιχων οικονομικών ετών 2011 - 2015.’’.

Ο κεφαλικός αυτός φόρος κυμαίνεται από 1 έως 4% του εισοδήματος των μισθωτών. Υπολογίζεται ότι αφαιρεί περίπου 2 δις ευρώ κατ’ έτος  από τα εισοδήματα μισθωτών δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, για τις χρονιές  2012, 2013 και 2014, δηλαδή 6 δις συνολικά.

Δεν υπάρχει η παραμικρή αναφορά στο νέο πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ.

Ας  σημειωθεί ότι η ΝΔ επίσης δεν κάνει καμία αναφορά στην κατάργηση αυτού του  χαρατσιού.  Η πρόκληση είναι πως το ΠΑΣΟΚ που εισήγαγε αυτό το χαράτσι, αναφέρει ότι:   ‘’σταδιακά θα πρέπει να καταργηθεί η έκτακτη εισφορά αλληλεγγύης’’.

Απουσία δεύτερη: Η κατάργηση  του ειδικού τέλους ηλεκτροδότησης (χαράτσι ΔΕΗ)

Αποτελεί πρόβλεψη του άρθρου 53 του ν.4021/2011 και αφορά ένα πολύ βαρύ χαράτσι για τις χρονιές  2012-2015, με αφαίμαξη 3 δις περίπου ανά έτος, δηλαδή συνολικά 12 δις.

Ο  ΣΥΡΙΖΑ δεσμεύεται ότι ‘’θα καταργήσει τις ειδικές επιβαρύνσεις (χαράτσια) για τα μικρομεσαία εισοδήματα και πρώτα απ’ όλα για τους άνεργους, τους χαμηλόμισθους, τους χαμηλοσυνταξιούχους και όσους ζουν στα όρια της φτώχειας’’.

Μετάφραση: Δεν καταργείται το χαράτσι γενικά, αλλά υπάρχει υπόσχεση βελτίωσης των όρων απαλλαγής  για ‘’άνεργους, τους χαμηλόμισθους, τους χαμηλοσυνταξιούχους’’, που και τώρα υπάρχουν σε κάποιο βαθμό.

Απουσία τρίτη: Η επαναφορά   13^ου και 14^ου μισθού στους δημόσιους υπάλληλους

Είναι γνωστό ότι τα δώρα Χριστουγέννων και Πάσχα όπως και το επίδομα άδειας, που συναποτελούσαν δύο πλήρεις μισθούς, έχουν  πρακτικά καταργηθεί από τα μνημόνια και αντικατασταθεί από γλίσχρα επιδόματα.

Δεν υπάρχει η παραμικρή αναφορά.

Απουσία τέταρτη: Επαναφορά-άνοδος του αφορολόγητου ορίου για μισθωτούς και συνταξιούχους

Το αφορολόγητο όριο  κατέβηκε σταδιακά στα δύο μνημονιακά χρόνια από 12.000 σε 8.000 και στη συνέχεια στα 5.000 ευρώ, πράγμα που σήμανε μια τεράστια πρόσθετη επιβάρυνση στο εργατικό εισόδημα.

Είναι αξιοσημείωτο ότι ενώ η ΝΔ κάνει λόγο  για ‘’αύξηση αφορολογήτου πρώτα στις 8 χιλ. ευρώ και μετά στις 10 χιλ., ο  ΣΥΡΙΖΑ δεν κάνει καμία αναφορά, αλλά μιλάει γενικά για ‘’ριζική μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος’’.

Απουσίες απαράδεκτες αλλά συνεπείς με τη λογική του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ

Το ανακοινωθέν πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ δεν απαντά στοιχειωδώς ούτε καν στην ανάγκη μιας ανάσας και ανακούφισης των λαϊκών στρωμάτων. Είναι λογικό, καθότι δεν κινείται σε κατεύθυνση ανατροπής της πολιτικής των μνημονίων και των βαρών του χρέους, που μας έχει επιβάλλει η ΕΕ.

Μα δεν υπόσχεται ‘’κατάργηση των μνημονίων’’ ο ΣΥΡΙΖΑ;  Όχι ακριβώς…

 Ας δούμε πιο προσεχτικά.

Αντικατάσταση μνημονίου με ‘’εθνικό σχέδιο ανόρθωσης’’

‘’Θέλω, επίσης, να ξεκαθαρίσω ότι πρώτη πράξη της κυβέρνησης της Αριστεράς, αμέσως μόλις συγκροτηθεί η νέα Βουλή, θα είναι η ακύρωση του Μνημονίου και των εφαρμοστικών νόμων του.   Θα το αντικαταστήσουμε με το Εθνικό Σχέδιο Ανόρθωσης για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη, την παραγωγική ανασυγκρότηση και τη δίκαιη δημοσιονομική εξυγίανση, που έχουμε επεξεργαστεί.’’. (Από την εισηγητική παρουσίαση του Αλέξη Τσίπρα). 

Δεν πρόκειται ακριβώς για κατάργηση του μνημονίου λοιπόν, αλλά για αντικατάσταση με κάτι άλλο.

Κάποια πολύ σημαντικά πράγματα που ΔΕ θα περιλαμβάνονται, αναφέρθηκαν ήδη. Στην ουσία δε θα αναιρεθούν ρυθμίσεις που θα έχουν σημαντική οικονομική συνέπεια ως προς την εξυπηρέτηση των δανειστών

Θα περιλαμβάνονται θετικά μέτρα όπως η επαναφορά του κατώτατου μισθού και τους επιδόματος ανεργίας, καθώς και η επέκταση παροχής του τελευταίου σε 2 έτη. Σχεδόν τα ίδια υπόσχεται και το πρόγραμμα της ΝΔ και κάποια αποδέχεται και ο ΣΕΒ. Πρόκειται για μια προσπάθεια μείωσης των επιπτώσεων για εκείνα τα τμήματα του πληθυσμού που  έχουν κυριολεκτικά το κεφάλι τους μέσα στη λάσπη, ενώ θα συνεχίζεται η κατακόρυφη καθίζηση του κόσμου της εργασίας.

Τι θα είναι όμως αυτό το ‘’εθνικό σχέδιο ανόρθωσης’’;

Δε θα αναλυθεί εδώ, άλλωστε δεν αναλύεται και στο πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ. Θα γίνουν κάποιες  ουσιώδεις παρατηρήσεις.

Βασική φιλοσοφία του προγράμματος είναι μια νέου τύπου δημοσιονομική προσαρμογή και αυτό αποτελεί μια σημαντική μετατόπιση μέσα στην ατζέντα της τρόικας και του μαύρου μετώπου. Για την ακρίβεια ο ΣΥΡΙΖΑ κάνει λόγο  για ‘’ρεαλιστική, αποτελεσματική και κοινωνικά δίκαιη δημοσιονομική σταθεροποίηση’’.

Να ποια είναι η βασική τοποθέτηση:

‘’Το σχέδιο προβλέπει τη σταθεροποίηση των πρωτογενών δαπανών ως ποσοστό του ΑΕΠ, κατ’ ελάχιστο στο επίπεδο του 43% - έναντι μείωσης κάτω του 36% του ΑΕΠ ως συνέπεια του Μνημονίου – και, κατά μέγιστο, στο σημερινό μέσο όρο της Ευρωζώνης, του 46%. 

Η σταθεροποίηση των δαπανών θα πρέπει να καλυφθεί από την αύξηση των δημόσιων εσόδων, τα οποία υστερούν σημαντικά από το μέσο όρο της Ευρωζώνης (41% του ΑΕΠ έναντι 45%). 

Η προσαρμογή που προτείνουμε θα προέλθει από τη φορολόγηση του πλούτου και των υψηλών εισοδημάτων, με στόχο την αύξηση των εσόδων από άμεσους φόρους στα μέσα ευρωπαϊκά επίπεδα (δηλαδή +4% του ΑΕΠ) σε ορίζοντα τετραετίας (με στόχο αύξηση 1% του ΑΕΠ κάθε χρόνο).’’

Τι παρατηρούμε;

Ως  αφετηρία  για αυτή τη δημοσιονομική σταθεροποίηση’’, τίθεται το σημερινό επίπεδο εσόδων και δαπανών, όπου γίνονται οριακές βελτιώσεις. Όμως αυτό το σημερινό επίπεδο, δεν είναι καθόλου ουδέτερο, αντίθετα έχει διαμορφωθεί από την αιματηρή εφαρμογή της δημοσιονομικής προσαρμογής των μνημονίων, που κατά τα  άλλα καταργούνται.

Ως στόχος ή ως όραμα επιτυχούς επίτευξης αυτού του στόχου, τίθεται το επίπεδο εσόδων και δαπανών ως προς το ΑΕΠ στην ΕΕ. Θα πρέπει να θυμηθούμε ότι μιλάμε για την ΕΕ του Νέου Δημοσιονομικού Συμφώνου, των ισοσκελισμένων προϋπολογισμών και της κατάργησης των κοινωνικών πολιτικών, αλλά και  για την ΕΕ του Ευρωσυμφώνου, που προβλέπει την μείωση των μισθών σε επίπεδα αντίστοιχα με αυτών των ανταγωνιστών, δηλαδή κινεζοποίηση. Αυτός είναι ο στόχος μιας αριστερής πολιτικής και το συμφέρον των εργαζομένων;

Τα όρια της ‘’κατάργησης’’ του μνημονίου, καθορίζονται από τη μη-κατάργηση της Δανειακής Σύμβασης. Είναι λογικό. Τα μνημόνια είναι αναπόσπαστο  μέρος αυτών των συμβάσεων. Υπάρχει και σχετικό άρθρο της τελευταίας που σαφώς ορίζει ότι προϋπόθεση χορήγησης των δόσεων που ταΐζουν τη  χρεομηχανή, είναι η τήρηση του μνημονίου. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θέτει εν τέλει ζήτημα διαγραφής του χρέους, αλλά επαναδιαπραγμάτευσης, ενώ απορρίπτει τις λεγόμενες ‘’μονομερείς’΄ ενέργειες.

Επιμύθιο του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ είναι η ‘’διεκδίκηση ευρωπαϊκής λύσης, σε ένα ευρωπαϊκό πρόβλημα’’. Δεν πετάγεται απλώς η μπάλα μακριά.  Δεν μπαίνει κανείς στον κόπο να απαντήσει:  Γιατί άραγε  θα μας ‘’έσωζαν’’ κάποιοι άλλοι; Πολύ περισσότερο όταν αυτοί οι άλλοι, είναι ακριβώς αυτοί που μας σφάζουν 30 χρόνια εντός ΕΕ, 10 χρόνια εντός ευρώ και 2 χρόνια εντός μνημονίων….

Ένα πρόγραμμα  με την αυταπάτη αποφυγής της ρήξης

Συνοψίζοντας, το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ, είναι ένα ανεπαρκές πρόγραμμα που δεν απαντά με ουσιαστικό τρόπο στην άμεση ανακούφιση των λαϊκών στρωμάτων και πολύ περισσότερο δεν ανταποκρίνεται στην ανάγκη για ένα μεγάλο βήμα ανατροπής των μνημονίων και της τρόικας.

Δε μιλάμε φυσικά για τα  επιμέρους θετικά μέτρα ή υποσχέσεις που φυσικά υπάρχουν. Οπωσδήποτε, σε ισχυρότερο βαθμό από ότι εντοπίζει κανείς στις  δημαγωγικές αναφορές   στα προγράμματα ΝΔ και ΠΑΣΟΚ.

Μιλάμε για την κατεύθυνση, τον πυρήνα του προγράμματος.  Δεν είναι ένα πρόγραμμα με τα αναγκαία στοιχεία ρήξης, με στόχο τη λαϊκή νίκη. Αντίθετα, είναι ένα πρόγραμμα που στηρίζεται στην αυταπάτη της μη-ρήξης, της αποφυγής της αναμέτρησης.