Η εικόνα στη χωματερή της Φυλής είναι απελπιστική

Απελπιστική ειναι η εικόνα της διαχείρισεως των Αστικων στερεων αποβλητων (α.Σ.Α.) της Αττικής ΠΟΥ «ΘΕΩΡΕΙΤΑΙ» ΟΤΙ ΚΑΝΕΙ                 ΤΗΝ ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Την 19-11-2012, σε συνεδρίαση του Δ.Σ. του Ειδικού Διαβαθμιδικού Συνδέσμου του Νομού Αττικής (Ε.Δ.Σ.Ν.Α.), ελήφθη μία απόφαση για τις εισφορές των δήμων προς τον Ε.Δ.Σ.Ν.Α. για την χρήση         των εγκαταστάσεών του για το έτος 2013. Σαν βάση χρησιμοποιήθηκαν οι εισφορές των δήμων το 2011. Δημιουργήσαμε έναν πίνακα με τα πρώτα στοιχεία του Ε.Δ.Σ.Ν.Α., τον οποίο αρχίσαμε να τον επεκτείνουμε, δίνοντάς του, τελικά, την παρακάτω μορφή. Αρχικά, καταγράψαμε τις ποσότητες των Αστικών Στερεών Αποβλήτων (Α.Σ.Α.), συνολικά και για κάθε δήμο ξεχωριστά, γνωρίζοντας ότι η «χρέωση» του Ε.Δ.Σ.Ν.Α. προς τον κάθε δήμο της Αττικής είναι 45 €/τόνο εισερχομένων Α.Σ.Α. του κάθε δήμου στον Χ.Υ.Τ.Α.-ΧΩΜΑΤΕΡΗ Φυλής. Τα στοιχεία του Ε.Δ.Σ.Ν.Α. κατατάσσουν τα Α.Σ.Α. σε δύο κατηγορίες:

·         Αυτά που, μέσω του πράσινου κάδου, οδηγούνται στο Σ.Μ.Α. Σχιστού και από εκεί στον Χ.Υ.Τ.Α.- ΧΩΜΑΤΕΡΗ Φυλής, απ΄ευθείας στον Χ.Υ.Τ.Α.-ΧΩΜΑΤΕΡΗ Φυλής (τα περισσότερα) και          στην μονάδα επεξεργασίας της Φυλής-Εγκατάστασις Μηχανικής Ανακύκλωσις και Κομποστοποιήσεως (Ε.Μ.Α.Κ.) δηλ. γύρω στους 200.000 τόνους/έτος. Ήτοι συνολικά από αυτήν την κατηγορία οδηγούνται στον Χ.Υ.Τ.Α.-ΧΩΜΑΤΕΡΗ της Φυλής 1.883.901 τόνοι.

·         Αυτά που οδηγούνται στον Χ.Υ.Τ.Α.-ΧΩΜΑΤΕΡΗ Φυλής, μέσω των Κέντρων Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (Κ.Δ.Α.Υ.), σαν το υπόλειμμα της ανακυκλώσεως του συστήματος των μπλε κάδων (73.503 τόνους), τα οποία επιμερίζονται στους δήμους που εξυπηρετεί το κάθε Κ.Δ.Α.Υ., με  

               έναν ενιαίο συντελεστή απόδοσης. Έχουν χρησιμοποιηθεί στοιχεία του α΄τετραμήνου του 2012,

               Ανηγμένα σε χρονική περίοδο έτους.

Γνωρίζοντας την ποσότητα του υπολείμματος των Κ.Δ.Α.Υ. (73.503 τόνοι), αλλά και την ετήσια απόδοση των Κ.Δ.Α.Υ. σε ανακυκλώσιμα υλικά (120.264 τόνοι), μπορούμε να υπολογίσουμε ένα μέσο συντελεστή απόδοσης (120.264/73.503 = 1,6362). Έτσι μπορούμε να πάμε σε μία πρώτη «χονδρική» ποσοτική εκτίμηση αποτελεσμάτων της ανακυκλώσεως, ανά δήμο. Οπότε, εύκολα έχουμε και την ποσοστι-αία εκτίμηση αποτελεσμάτων της ανακυκλώσεως.

Τα σύμμεικτα, μαζί με τα ανακυκλώσιμα, μας δίνουν, προσεγγιστικά, την συνολική ποσότητα        των Α.Σ.Α.. Για την ακρίβεια, θα έπρεπε να προσθέσουμε τις ποσότητες από τα άλλα ρεύματα ανάκτησης και να αφαιρέσουμε τα «παράνομα» απόβλητα (κυρίως βιομηχανικά, αλλά και αστικά από περιοχές εκτός Αττικής), που παρεισφρύουν (παράνομα, κατά κανόνα), είτε στα σύμμεικτα, είτε στο υπόλειμμα των Κ.Δ.Α.Υ.. Οι ενδείξεις, που υπάρχουν, συγκλίνουν στο ό,τι η δεύτερη κατηγορία                    (τα «παράνομα») είναι πολύ περισσότερα από αυτά της πρώτης (ανακτήσιμα). Συνεπώς,                η παραδοχή μας για το σύνολο των Α.Σ.Α. θα πρέπει να θεωρείται ασφαλής προς τα επάνω, γι΄ αυτήν          την πρώτη προσέγγιση που επιχειρούμε. Αν χρησιμοποιήσουμε και τα πληθυσμιακά στοιχεία, οδηγούμαστε σε δείκτες κόστους ή παραγωγής Α.Σ.Α., ανά κάτοικο, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

Στην συνέχεια, παραθέτουμε ορισμένα πρώτα συμπεράσματα από την ανάγνωση των στοιχείων    του πίνακα:

1.   Σε σύμμεικτη μορφή έχουμε μία ποσότητα 1.957.404 τόνων Α.Σ.Α.. Μία ανεπίσημη καταγραφή-εκτίμηση για το 2010 έδινε 1.996.512 τόνους. Δεν επιβεβαιώνεται η εικόνα της ραγδαίας μείωσης των Α.Σ.Α., από το 2010 στο 2011. Πιθανότατα, κάτι τέτοιο θα αποτυπώνεται στα στοιχεία         του 2012, αλλά δεν έχουν δημοσιοποιηθεί, προς το παρόν.

2.   Η συνολική ετήσια ποσότητα των Α.Σ.Α. στην Αττική ανέρχεται σε 2.078.405 τόνους ή αλλιώς κατά μέσο όρο σε 543 κιλά/κάτοικο. Πρόκειται για πολύ υψηλό δείκτη, στις συγκεκριμένες συνθήκες, γεγονός που επιβεβαιώνει τους φόβους για παράνομη ανάμειξη των Α.Σ.Α. με βιομηχανικά απόβλητα και για εισροές Α.Σ.Α. από περιοχές εκτός Αττικής και ΤΕΛΙΚΗ ΠΑΡΑΝΟΜΗ ΑΠΟΡΡΙΨΗ ΤΟΥΣ ΣΤΟΝ Χ.Υ.Τ.Α.-ΧΩΜΑΤΕΡΗ ΦΥΛΗΣ.

3.   Η ένδειξη αυτή ενισχύεται και από τους αντίστοιχους δείκτες όπως φαίνονται          στην στήλη του προαναφερόμενου πίνακα με τον τίτλο «ΣΥΝΟΛΙΚΕΣ ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ (t) ΑΝΑ ΚΑΤΟΙΚΟ» των δήμων Ασπροπύργου και Ελευσίνος (1.149 και 775 κιλά/κάτοικο, αντίστοιχα), κατ΄εξοχήν βιομηχανικών περιοχών. Υψηλούς δείκτες, πιθανότατα για άλλους λόγους και τύπους παραβατικότητας, παρουσιάζουν ενδεικτικά και οι δήμοι Βάρης - Βούλας - Βουλιαγμένης (822), Κηφισιάς (814), Μαραθώνα (806), Μεγάρων (770), Σαλαμίνας (739), Σπάτων - Αρτέμιδος (729), Κορωπίου (705), Αίγινας (704), κ.ά. όπως φαίνεται από τον εν λόγω πίνακα.

4.   Στις περιπτώσεις δήμων, σαν τους παραπάνω, στους οποίους είναι, σχεδόν, προφανής κάποιου είδους παραβατικότητα, ο έλεγχος είναι επιτακτικά αναγκαίος. Πρέπει δε να γίνει           σε συνδυασμό με αντίστοιχους οικονομικούς ελέγχους σε συνεργαζόμενα Κ.Δ.Α.Υ. και κυρίως    με έλεγχο ταμειακών στοιχείων και παραστατικών διακίνησης Α.Σ.Α. διαφόρων δήμων               της περιφέρειας (π.χ. της Πελοποννήσου), που έχουν υπογράψει συμβάσεις με ιδιώτες              για την αποκομιδή των απορριμμάτων τους, χωρίς να προσδιορίζεται ο προορισμός της απορ-ρίψεώς τους.

5.   Ως συνέπεια από την ανωτέρω παραβατική διαχείριση των Α.Σ.Α. είναι και τα μεγαλύ-                   τερα κόστη που επιμερίζονται στους κατοίκους μέσω των δημοτικών τελών σε αυτούς τους παρανομούντες δήμους. Στον βαθμό που η κατάσταση αυτή οφείλεται σε εξωγενείς παράγοντες, δεν έχουμε, απλά, ένα μεγάλο περιβαλλοντικό πρόβλημα, αλλά και μία ανήθικη και παράνομη οικονομική επιβάρυνση των δημοτών των συγκεκριμένων δήμων, που καλούνται να πληρώσουν τις λαθροχειρίες των διαφόρων κυκλωμάτων παράνομης διάθεσης επικίνδυνων βιομηχανικών αποβλήτων αλλά και Α.Σ.Α. περιοχών εκτός Αττικής, για τα οποία οι δημότες - παραγωγοί τους έχουν, ήδη, πληρώσει την (όποια) διαχείρισή τους.

6.   Να σημειώσουμε ότι τελευταίοι σε αυτόν τον πίνακα βρίσκονται οι δήμοι Περάματος, Γαλατσίου, Βύρωνα και Αλίμου, με ετήσια παραγωγή Α.Σ.Α. κάτω από 400 κιλά/κάτοικο.

7.   Το συνολικό ποσοστό της ανακυκλώσεως, για την Αττική, είναι απελπιστικά μικρό (5,82%,   στο σύνολο των Α.Σ.Α.). Το ίδιο συμβαίνει και με τους περισσότερους δήμους, ορισμένοι εκ των οποίων παρουσιάζουν ποσοστά κάτω του 3%, με τον δήμο Ωρωπού να κατέχει τα αρνητικά πρωτεία (0,69%,      στο σύνολο των Α.Σ.Α.). Τα υψηλότερα ποσοστά ανακυκλώσεως, πάντα στο σύνολο των Α.Σ.Α., παρουσιάζουν οι δήμοι Παιανίας (9,91%), Αγίας Παρασκευής (9,13%), Αθήνας (9,05%), Π. Φαλήρου (8,65%), Λυκόβρυσης - Πεύκης (8,06%).

8.   Από τα στοιχεία του Ε.Δ.Σ.Ν.Α. δεν επιβεβαιώνεται η «φήμη» του δήμου Ελευσίνος, σαν δήμου με εντυπωσιακά αποτελέσματα στην ανακύκλωση (1.669 τόνοι ανακυκλώσιμων, σε σύνολο 23.189 τόνων Α.Σ.Α. ή ποσοστό 7,20%). Από τον δήμο πληροφορούμαστε ότι το 2011 έχει 2.414 τόνους ανακυκλώσιμων, σε ένα σύνολο 17.957 τόνων Α.Σ.Α. (χωρίς τα μπάζα), δηλαδή ποσοστό ανακυκλώσεως 13,44%.

·         Σύμφωνα με τον δήμο Ελευσίνος, εκ μέρους του εισάγονται και απορρίπτονται        στον Χ.Υ.Τ.Α.-ΧΩΜΑΤΕΡΗ ΦΥΛΗΣ  17.957-2.414=15.543 τόνοι αποβλήτων ετησίως.

·         Σύμφωνα με τον Ε.Δ.Σ.Ν.Α., ο δήμος Ελευσίνος εισάγει και απορρίπτει στον Χ.Υ.Τ.Α.- ΧΩΜΑΤΕΡΗ ΦΥΛΗΣ και πληρώνει γι΄αυτόν τον λόγο στον Ε.Δ.Σ.Ν.Α 23.189-1.669= 21.520 τόνους αποβλήτων ετησίως.

    Ακόμη κι αν δεχθούμε ότι η απόκλιση στην ποσότητα των ανακυκλώσιμων οφείλεται στις αναγκα-                      στικές υποθέσεις που έγιναν, δεν μπορεί να εξηγηθεί η τεράστια απόκλιση των 5.977 τόνων Α.Σ.Α. που οδηγήθηκαν στην Φυλή. Ιδίως, αν πάρουμε υπόψη μας ότι αυτό μεταφράζεται σε ένα επιπλέον κόστος διαχείρισης για το 2011, της τάξης των 5.977 Χ 45 = 268.965 €. Όλα αυτά σε έναν δήμο με πληθυσμό λιγότερο από 30.000 κατοίκους, που είναι αδύνατον να παράγει περισσότερους από 15.000-16.000 τόνους Α.Σ.Α./έτος.  

9.   Αν θεωρήσουμε έγκυρη την σχετική εκτίμηση της μελέτης του Περιφερειακού Σχεδιασμού Διαχειρίσεως Απορριμμάτων (ΠΕ.Σ.Δ.Α.) Αττικής ότι τα ανακυκλώσιμα υλικά (χαρτί, χαρτόνι, πλαστικά, μέταλλα, γυαλί) αποτελούν το 41,4% του συνόλου των Α.Σ.Α., τότε το ποσοστό της ανακυκλώσεως για    την Αττική, από 5,82% στο σύνολο των Α.Σ.Α., γίνεται 14,06% στο σύνολο των ανακυκλώσιμων υλικών. Είναι απορίας άξιο με τι είδους στοιχεία τροφοδοτεί τις ευρωπαϊκές αρχές η ελληνική πολιτεία, έτσι ώστε η EUROSTAT να εμφανίζει, για το 2011, πανελλαδικό ποσοστό ανακυκλώσεως 15%, στο σύνολο των Α.Σ.Α.. Γεγονός που, εκτός όλων των άλλων, λειτουργεί παραπλανητικά για τους ευρωπαϊκούς ελεγκτικούς μηχανισμούς  και τις υπηρεσίες χρηματοδο-τήσεως των «φαραωνικών έργων» του εφαρμοζόμενου Περιφερειακού Σχεδιασμού Διαχειρίσεως Απορριμμάτων (ΠΕ.Σ.Δ.Α.).

10.  Καμμία δημοτική αρχή δεν έχει σταθεί στο ύψος των θεσμικών της υποχρεώσεων, όπως αυτές περιγράφονται και στο άρθρο 75 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ν. 3463/2006),            για την αξιοποίηση των φυσικών πόρων, την προστασία του περιβάλλοντος και την διασφάλιση              της ποιότητος ζωής των κατοίκων της (μέρος της οποίας είναι, προφανώς, και η εξασφάλιση εσόδων για τα δημοτικά ταμεία και η αποφυγή  οικονομικής επιβαρύνσεώς τους από αχρείαστα έξοδα). Αφού καμμία τους            δεν καταβάλλει την παραμικρή προσπάθεια υλοποίησης βασικών απαιτήσεων της ευρωπαϊκής οδηγίας 98/2008 και του ν.4042/2012 που ενσωματώνει αυτήν την οδηγία στην εθνική ελληνική νομοθεσία, ούτε κάποιου, από τα πολλά, επιτυχημένα παραδείγματα άλλων ευρωπαϊκών πόλεων. Ενώ, ταυτόχρονα, αδιαφορούν και για τις εξειδικευμένες και αρκούντως τεκμηριωμένες προτάσεις συλλογικοτήτων, όπως αυτή                   της αποκεντρωμένης διαχείρισης, με έμφαση στην διαλογή στην πηγή, που υποστηρίζει η «Πρωτοβουλία συνεννοήσεως για την διαχείριση των απορριμμάτων».

Αθήναι, 9/5/2013.

Δημήτριος Δαμάσκος
μέλος της "Πρωτοβουλίας συνεννοήσεως για την διαχείριση των απορριμμάτων"