Οι Ενεργοί Πολίτες για τη Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΣΥΜΠΡΑΞΗ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΤΟΜΕΑ

 ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΥΓΕΙΑΣ

Με αφορμή το πρόσφατο άρθρο του αντιδημάρχου Μεγαρέων και ιατρού κ. Παπαλευθέρη στον τοπικό τύπο περί της επικείμενης σύμπραξης ιδιωτικού και δημόσιου τομέα στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, θα θέλαμε -προκειμένου να συμβάλλουμε με εποικοδομητικό τρόπο στο δημόσιο διάλογο και στην καλύτερη ενημέρωση των συμπολιτών μας- να παραθέσουμε κάποια επιστημονικά δεδομένα από την εγχώρια αλλά και τη διεθνή βιβλιογραφία που αφορούν στα συστήματα υγείας και στην πρωτοβάθμια περίθαλψη .

Από άποψη οργάνωσης και παρεχόμενων υπηρεσιών το ελληνικό δημόσιο σύστημα υγείας  θεωρείται ένα «μεικτό» σύστημα  υγείας, δηλαδή συνδυάζει χαρακτηριστικά του συστήματος Beveridge και του συστήματος Bismarck. Αυτό από μόνο του είναι εξαιρετικά αντιφατικό γιατί τα δύο αυτά συστήματα διέπονται από τελείως διαφορετικές αρχές.

Το σύστημα τύπου Beveridge (του οποίου ως πρότυπα αναφέρονται το αγγλικό  NHS, τα σκανδιναβικά και το σύστημα δημόσιας υγείας του Καναδά) αντιμετωπίζει την υγεία ως κοινωνικό και ανθρώπινο δικαίωμα και μέσα στο πλαίσιο αυτό επιβάλλει την καθολική υγειονομική κάλυψη των αναγκών του πληθυσμού της χώρας ανεξαρτήτως κοινωνικής, οικονομικής, ασφαλιστικής κ.α κατάστασης.

Το σύστημα υγείας αυτού του τύπου χρηματοδοτείται από τη φορολογία των πολιτών και θεωρείται αυτή τη στιγμή το πλέον επιτυχημένο σε παγκόσμιο επίπεδο γιατί μέσω του κεντρικού σχεδιασμού και της εκτεταμένης ανάπτυξης της δημόσιας πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας επιτυγχάνει πρωτίστως:

α) την αποτελεσματική συγκράτηση του κόστους της υγείας, τόσο γιατί το κράτος ασκεί έλεγχο στην τιμολόγηση των υπηρεσιών υγείας όσο και επειδή δίνοντας προτεραιότητα στην πρόληψη και στην υγειονομική διαφώτιση των πολιτών περιορίζει τις ανάγκες του πληθυσμού για δευτεροβάθμιες και τριτοβάθμιες υπηρεσίες υγείας,

β) τη μείωση έως εξαφάνιση της ιδιωτικής δαπάνης υγείας, η οποία στη χώρα μας σύμφωνα και με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ είναι η υψηλότερη στην ΕΕ,

γ) τη μέγιστη κοινωνική συνοχή και την βαθιά κοινωνική νομιμοποίηση, αφού είναι χαρακτηριστικό ότι άντεξε ακόμη και στις νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις της κας Θάτσερ και των επιγόνων της.

Από την άλλη, το σύστημα Bismarck επιβάλλει κι αυτό την καθολική ασφάλιση του πληθυσμού αλλά συσχετίζει το δικαίωμα των παροχών υγείας με την ασφαλιστική ικανότητα του πολίτη. Με άλλα λόγια και ενώ στο πρώτο σύστημα που αναφέρθηκε το δικαίωμα στην υγεία αντιμετωπίζεται ως ανθρώπινο δικαίωμα στο σύστημα Bismarck (του οποίου χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αποτελεί η Γερμανία) το δικαίωμα στην υγεία περιορίζεται και καθορίζεται από την εργασιακή κατάσταση του ανθρώπου και τη δυνατότητα του να καλύψει τις ασφαλιστικές του εισφορές. Γι’ αυτό και το συγκεκριμένο σύστημα αδυνατεί να καλύψει τις ανάγκες της κοινωνίας όταν υπάρχει οικονομική ύφεση και υψηλή ανεργία.

Το σύστημα Bismarck (που πήρε το όνομά του το 1883 από τον Γερμανό βαρώνο von Bismarck ο οποίος το εγκαινίασε) χρηματοδοτείται από τις ασφαλιστικές εισφορές και δε δίνει βάση στην ανάπτυξη του δημόσιου δικτύου πρωτοβάθμιας υγείας. Αντιθέτως προτιμά την ανάθεση των ιατρικών υπηρεσιών στον ιδιωτικό τομέα. Το κράτος στο σύστημα αυτό απομακρύνεται άλλοτε διακριτικά και άλλοτε βίαια από τη συνταγματική του υποχρέωση για τη διατήρηση της υγείας του πληθυσμού και μετατρέπεται από πάροχο σε αγοραστή ιατρικών υπηρεσιών.

Για να αντιληφθεί κάποιος τους περιορισμούς αυτού του συστήματος, θα πρέπει απλώς να αναλογιστεί ότι, το 2007 η Γερμανία, ενόψει της διαφαινόμενης οικονομικής κρίσης, νομοθέτησε την αύξηση της χρηματοδότησης του ασφαλιστικού συστήματος από τον προϋπολογισμό, ενώ το 2009, προβλέποντας μια πιθανή οικονομική ύφεση και ενδεχόμενη αύξηση της ανεργίας, αποφάσισε να επιχορηγήσει τα ασφαλιστικά ταμεία προκειμένου να αποφύγει την αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών κατά 1%.  Εδώ  βρίσκεται και η αντίφαση του συστήματος Bismarck, γιατί, αν και θεωρεί ότι η κάλυψη των υγειονομικών αναγκών συναρτάται της ασφαλιστικής ικανότητας του πολίτη, στην πράξη αναγκάζεται να απευθυνθεί στον προϋπολογισμό προκειμένου να καλύψει τα χρηματοδοτικά κενά των ασφαλιστικών ταμείων.

Την ίδια στιγμή και μάλιστα σε συνθήκες οικονομικής ύφεσης, η σύμπραξη δημόσιου (αγοραστή) – ιδιωτικού τομέα (ανάδοχου) επιβαρύνει την οικονομία όχι μόνο με το κόστος της ιατρικής πράξης, αλλά και με την κερδοφορία του ιδιωτικού τομέα ο οποίος έχει κάθε λόγο να επιδιώξει τη μεγιστοποίηση του κέρδους του εις βάρος των ασφαλιστικών ταμείων και του δημοσίου συμφέροντος.

Η περίπτωση της Ελλάδας, τόσο πριν όσο και κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, δείχνει ξεκάθαρα ότι παρά τις εξαγγελίες για ένα δημόσιο σύστημα υγείας τύπου Beveridge (ΕΣΥ), στην πράξη το «μεικτό» ελληνικό σύστημα λειτούργησε ως ένα σύστημα τύπου Bismarck στο οποίο ενσωματώθηκαν πέραν από τις εγγενείς του αδυναμίες (αδιαφορία για την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, κρατικοδίαιτος ιδιωτικός τομέας) και οι κατάρες του ελληνικού δημόσιου τομέα (αναξιοκρατία, διαφθορά, κατασπατάληση δημόσιου χρήματος, υποχρηματοδότηση του δημόσιου προς όφελος του ιδιωτικού τομέα υγείας). Ενός ελληνικού δημόσιου τομέα ο οποίος για λόγους επιστημονικής εγκυρότητας και αποκατάστασης της ιστορικής αλήθειας θα πρέπει να επισημάνουμε ότι είναι  δημιούργημα  των κυβερνήσεων του  ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ. Και επειδή ακριβώς το σύστημα υγείας της χώρας μας λειτούργησε ως σύστημα Bismarck, αυτή τη στιγμή, το 28% των πολιτών είναι ανασφάλιστοι και εκτός υγειονομικής φροντίδας.

Σήμερα είναι επίσης ευρέως αποδεκτό ότι τα συστήματα υγείας τύπου Bismarck απειλoύνται, σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από τα αντίστοιχα τύπου Beveridge, και από το δημογραφικό πρόβλημα των ανεπτυγμένων κοινωνιών και την αναστροφή της κοινωνικής πυραμίδας,  που έχει ως αποτέλεσμα ένας διαρκώς συρρικνούμενος αριθμός εργαζόμενων (λιγότερες γεννήσεις από θάνατοι, μικρότερες εισφορές, μεγάλη ανεργία στις νέες ηλικίες) να αναγκάζεται  να συντηρήσει έναν όλο και αυξανόμενο πληθυσμό ανενεργών πολιτών.

Και για να επανέλθουμε στα καθ’ημάς, η πρόταση για σύμπραξη ιδιωτικού και δημόσιου τομέα στην υγεία η οποία μάλιστα θα επιτύχει τάχα μείωση των δαπανών και αύξηση της αποτελεσματικότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών είναι μια θέση η οποία δεν υποστηρίζεται ούτε από τα διαθέσιμα επιστημονικά δεδομένα και βεβαίως δεν επιβεβαιώνεται ούτε από τη διεθνή πρακτική.

Τα στοιχεία του ΟΟΣΑ αποδεικνύουν πέραν κάθε αμφιβολίας ότι οι δαπάνες υγείας παρουσιάζουν αυξητικές τάσεις παγκοσμίως. Ο δε ισχυρισμός ότι, οι υποχρηματοδοτούμενοι, χρεοκοπημένοι και υπό καθεστώς δημοσιονομικής επιτήρησης Δήμοι της Ελλάδας θα μπορέσουν να σηκώσουν το οικονομικό βάρος της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας σε συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα της υγείας, αποδεικνύει για μια ακόμη φορά ότι η συγκυβέρνηση της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ έχει αναγάγει τον ανορθολογισμό και τα ιδεολογήματα ως βασικό εργαλείο ανάλυσης των δεδομένων, αντίληψης της πραγματικότητας και αντιμετώπισης της κρίσης, με ολέθριες βέβαια συνέπειες για τη χώρα και την κοινωνία μας.

Εκ του γραφείου τύπου

των «Ενεργών Πολιτών Μεγάρων & Νέας Περάμου»