Σκωτία: Δημοψήφισμα και Αριστερά

Κίμωνας Μπούκας, Χαρά Χάρσου

Στις 18 Σεπτεμβρίου με ένα τεράστι­ας σημασίας δημοψήφισμα οι κάτοικοι της Σκωτίας (στην οποία λειτουργεί κοινοβούλιο με περιορισμένες αρμο­διότητες από το 1999) θα κληθούν να αποφασίσουν εάν θα προχωρήσουν στη δημιουργία ανεξάρτητου κράτους, αφήνο­ντας πίσω τους την ένωση με τη Μεγάλη Βρετανία. Όποια κι αν είναι η έκβαση του δημοψηφίσματος, είναι βέβαιο πως θα προκαλέσει πολιτικό σεισμό, καθώς κάποια απ' τις δύο πλευρές θα υποστεί ιστορική ήττα.

Με την πλευρά του «Όχι» στην ανεξαρτοποίηση τάσσονται τα τρία μεγαλύ­τερα βρετανικά κόμματα, τα οποία μαζί με την EE και το NATO έχουν επιδοθεί σε ένα όργιο τρομοκρατίας προειδοποιώντας για τις δυσμενείς οικονομικές συνέπειες της ανεξαρ­τησίας. Είναι προ­φανές ωστόσο ότι αυτός που φοβάται στην πραγματικό­τητα είναι η άρχου­σα τάξη, για την οποία η Βρετανία, ένα ιμπεριαλιστικό και πρωτοπόρο στην εφαρμογή νεοφιλελεύ­θερων δογμάτων κράτος, με τα εργατικά συνδικάτα να μην έχουν ακόμα συνέλθει από την ήττα που υπέστησαν την εποχή της Θάτσερ, αποτελεί πραγματικό παράδεισο.

Παρόλο που η πλειοψηφία της Αρι­στεράς έχει ταχθεί ενεργά με το «Ναι», υπάρχουν αριστερές οργανώσεις και φω­νές που στηρίζουν το «Όχι», αντιτείνο­ντας πως η επιθυμία για ανεξαρτησία εί­ναι έκφραση εθνικιστικής, οπισθοδρομικής εκτροπής. Ο κυρίαρχος εθνικισμός στο νησί ωστόσο είναι ο βρετανικός και όχι ο σκοτσέζικος. Χαρακτηριστικό είναι πως με την πλευρά του «Όχι» έχουν ταχθεί όλες οι ακροδεξιές οργανώσεις, ενώ δεν υπάρχει ακροδεξιά οργάνωση με αναφο­ρά στον σκωτσέζικο εθνικισμό. Άλλο επι­χείρημα είναι ο κίνδυνος της διάσπασης του εργατικού κινήματος. Η ενότητα των εργατών όμως δεν υπαγορεύεται από τη συνταγματική μορφή του κράτους αλλά από την αλληλεγγύη και την κοινή δράση.

Υπέρ της ανεξαρτησίας τάσσεται το κεντροαριστερό κυβερνών Σκωτσέζικο Εθνικό Κόμμα (SNP), ενώ στα αριστερά του βρίσκεται η Καμπάνια Ριζοσπαστι­κής Ανεξαρτησίας (RIC), ένα μέτωπο στο οποίο συμμετέχουν οι Πράσινοι, ορ­γανώσεις της επαναστατικής Αριστεράς καθώς και ανεξάρτητοι αγωνιστές. Δεδο­μένου ότι ο σκοτσέζικος λαός ασχολείται πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια τόσο έντονα με την πολιτική, το δημοψήφισμα είναι μια χρυσή ευκαιρία για την αδύναμη σκοτσέζικη Αριστερά να έρθει σε επαφή με τον κόσμο και να διαδώσει τις ιδέες και το πρόγραμμα της. Κάπ τέτοιο πιθανότατα δεν έγινε σε ικανοποιητικό βαθμό αφενός λόγω του μικρού της μεγέθους, αφετέρου προκειμένου να διατηρηθούν στοιχειώ­δεις ισορροπίες με τον μεγάλο «κατά πε­ρίσταση σύμμαχο». Παρακολουθώντας τη συζήτηση στο εσωτερικό της Αριστεράς, μένει συχνά κανείς με την εντύπωση ότι η ανεξαρτησία αυτόματα θα μετατρέψει τη Σκωτία σε έναν σοσιαλδημοκρατικό παράδεισο. Δεν χρειάζεται ωστόσο να ανατρέξουμε σε παλιότερα παραδείγματα τραγωδιών κεντροαριστερής διαχείρισης για να καταλάβουμε π θα σημαίνει μια κυ­βέρνηση SNP σε μια ανεξάρτητη Σκοτία. Το ίδιο το SNP άλλωστε επιχειρηματολο­γεί υπέρ ενός φορολογικού συστήματος με χαμηλούς φόρους για τις επιχειρήσεις και την «ενίσχυση της ανταγωνιστικότη­τας» κάνοντας σημαντική δεξιά στροφή και στηρίζοντας ακόμη και την ένταξη στην EE και το NATO σε αντίθεση με παλιότερα. Η εμμονή του μάλιστα στη μοναρχία και τη στερλίνα έκανε ακόμα και δεξιούς σχολι­αστές να αναρωτηθούν ποιο το νόημα της ανεξαρτησίας αν στην πράξη δεν αλλάξει τίποτα ουσιαστικό.

Η συντριπτική πλειοψηφία των υπο­στηρικτών της ανεξαρτησίας δεν τη βλέ­πουν σαν αυτοσκοπό αλλά σαν μέσο για την αλλαγή της προς το καλύτερο. Διαι­σθανόμενοι τη δαμόκλειο σπάθη της πο­λιτικής του Γουέστμινιστερ να κρέμεται απειλητικά από πάνω τους, είναι έτοιμοι να αρπάξουν από τα μαλλιά την ευκαιρία που τους δίνεται. Γι' αυτό κι ένας τερά­στιος αριθμός υποστηρικτών του «Ναι», χωρίς προηγούμενη πολιτική εμπειρία, φαίνεται να ασχολείται ενεργά συμμετέ­χοντας συχνά σε τοπικές επιτροπές ορ­γανωμένες από τα κάτω. Ένα ενδεχόμενο «Ναι», παρά τους κινδύνους εφησυχα­σμού που κρύβει, είναι πιθανό να αυξή­σει την αυτοπεποίθηση του κόσμου, να αποδείξει ότι η συμμετοχή έχει νόημα και να τον πείσει να πάρει την κατάσταση στα χέρια του και στο μέλλον. Επιπλέον θα ξαναθέσει μια σειρά από ερωτήματα τα οποία στο παρόν έχουν «λυθεί» προς όφελος του κεφαλαίου. Στην περίπτωση που αυτά απαντηθούν υπέρ των εργαζο­μένων στη Σκωτία, το όφελος θα είναι τε­ράστιο όχι μόνο για τους Σκωτσέζους αλ­λά για όλους τους λαούς του Ηνωμένου Βασιλείου, που θα συνειδητοποιήσουν τη δύναμη τους και πως υπάρχει άλλος, συλ­λογικός και νικηφόρος δρόμος. Άλλωστε και μόνο το γεγονός ότι μια ενδεχόμενη ανεξαρτησία θα αποτελέσει σοβαρό πλήγ­μα στον βρετανικό ιμπεριαλισμό απωθεί από την επιλογή του «Όχι», το οποίο θα επιβεβαιώσει το στάτους κβο και θα φέρει απογοήτευση. Γι' αυτό και υποστηρίζουμε την ανεξαρτησία, όχι ως θέση αρχής λό­γω κάποιας εθνικής καταπίεσης αλλά ως κίνηση τακτικής.

Πραγματική ανεξαρτησία βέβαια θα σημαίνει πως στις συνελεύσεις γειτονιάς που έχουν στηθεί θα γίνουν πυρήνες αντίστασης. Πως οι νέοι άνθρωποι που πηγαίνουν από πόρτα σε πόρτα μιλώντας για «Μια άλλη Σκωτία» θα οραματιστούν αυτή τη Σκωτία σαν μια κοινωνία δίκαιη και μέσα από μια διεθνιστική σκοπιά θα παλέψουν όχι μόνο μαζί με τους εργαζο­μένους, άνεργους και νέους της υπόλοι­πης Βρετανίας αλλά και διεθνώς για την αντικαπιταλιστική ανατροπή.