Ο Ελληνας Αϊνστάιν

πηγή: Espresso

Σε ηλικία είκοσι ετών, το 1971, είχε διδακτορικό στη Φυσική από το φημισμένο Πανεπιστήμιο Πρίνστον. Στη συνέχεια, αναγνωρίστηκε ως ο «μόνος σύγχρονος διανοητής για τη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας του Αλμπερτ Αϊνστάιν». Το επιστέγασμα της εκπληκτικής επιστημονικής διαδρομής του θα έρθει τον προσεχή Σεπτέμβριο, όταν θα πάρει στα χέρια του το διεθνές βραβείο Shaw στα Μαθηματικά, γνωστό ως το «Νόμπελ της Ασίας».


Ο Ελληνας καθηγητής του Πολυτεχνείου ETH της Ζυρίχης Δημήτρης Χριστοδούλου, ένας από τους μεγαλύτερους σύγχρονους μαθηματικούς, μιλάει αποκλειστικά στην «Espresso της Κυριακής» για τη νέα μεγάλη διάκρισή του και την πορεία του προς την κορυφή.

«Τίποτε καλύτερο δεν θα μπορούσε να μου συμβεί, γιατί βέβαια η καλύτερη αναγνώριση είναι από τους ανθρώπους του δικού σου κλάδου, τους οποίους θεωρείς συναδέλφους». Παρ’ ότι έχει στο ενεργητικό του πάμπολλες διακρίσεις, ο 59χρονος καθηγητής Δημήτρης Χριστοδούλου δηλώνει πολύ χαρούμενος για την απόφαση του Ιδρύματος Shaw να του απονείμει το ομώνυμο βραβείο στα Μαθηματικά για το 2011. Και αυτό διότι πρόκειται για ένα από τα δύο σημαντικότερα διεθνή βραβεία.

«Στα Μαθηματικά δεν υπάρχουν Νόμπελ. Τα δύο σημαντικότερα βραβεία είναι αυτό και το Αμπελ της Νορβηγίας που θεσμοθετήθηκαν σχετικά πρόσφατα, το ένα το 2003 και το άλλο το 2004. Προηγουμένως δεν υπήρχε κάτι αντίστοιχο, παρά μόνο το μετάλλιο Φιλντς που είναι για νέους μαθηματικούς κάτω των σαράντα ετών» εξηγεί ο ίδιος. Ο Ελληνας καθηγητής μοιράζεται το φετινό βραβείο και την αμοιβή του 1 εκατομμυρίου δολαρίων με τον Αμερικανό συνάδελφό του και αδελφικό φίλο του Ρίτσαρντ Χάμιλτον, γεγονός που, όπως λέει, του έδωσε διπλή χαρά.

Οι δύο καθηγητές βραβεύτηκαν για το έργο τους στις Μη Γραμμικές Διαφορικές Εξισώσεις, σε Γεωμετρίες Λόρενς και
ι Ρίμαν και στις εφαρμογές των εξισώσεων αυτών στη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας και την Τοπολογία, όπως αναφέρεται στη σχετική ανακοίνωση του ιδρύματος Shaw. Ομως, τι σημαίνει αυτό; «Το έργο μου αναφέρεται στη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας αλλά όχι από πλευράς φυσικής. Ανέπτυξα καινούργιες μαθηματικές μεθόδους για την επίλυση ή την κατανόηση των λύσεων, των εξισώσεων του Αϊνστάιν οι οποίες, όπως γράφει και η ανακοίνωση, ενώ ήταν τόσο όμορφες, ήταν περιβόητες για τη δυσκολία τους. Γι' αυτό και η επεξεργασία τους ώστε να βγει κάποιο ουσιαστικό αποτέλεσμα συνάντησε ανυπέρβλητες μαθηματικές δυσκολίες για πάρα πάρα πολλά χρόνια, από το 1915 που γράφτηκαν μέχρι τα τελευταία είκοσι χρόνια» εξηγεί ο κ. Χριστοδούλου.

Ο ίδιος προσθέτει ότι σημαντικό ρόλο έπαιξε η μελέτη του για τη δημιουργία και την εξέλιξη των μαύρων οπών. «Αυτό ήταν ίσως το πιο εντυπωσιακό έργο που έχω κάνει και μάλιστα το συμπλήρωσα σε ηλικία 57 ετών, καταρρίπτοντας όλες αυτές τις θεωρίες που λένε ότι οι μαθηματικοί δεν μπορούν να παράγουν κάτι μετά τα τριάντα πέντε».

Η άνοδος στην κορυφή
Η καριέρα του Δημήτρη Χριστοδούλου είναι γεμάτη από βραβεία, με σημαντικότερα το Mac Arthur, το οποίο συνοδευόταν από 250.000 δολάρια το 1993, καθώς και το πρώτο βραβείο της Αμερικανικής Μαθηματικής Εταιρείας, το Bocher, που του απονεμήθηκε το 1999. Μάλιστα, έχει λάβει και το βραβείο Tomalla για την εφαρμογή της Γενικής Σχετικότητας στην Αστρονομία.

Η άνοδος στην κορυφή των Μαθηματικών δεν ήταν εύκολη ούτε δεδομένη για τον ιδιοφυή Δημήτρη Χριστοδούλου. Εκτός από σκληρή δουλειά, χρειάστηκε τόλμη αλλά και τύχη. Κατ' αρχάς, οι πρώτες σπουδές του ήταν σε άλλο γνωστικό πεδίο, εκείνο της Φυσικής. Την κλίση του στα μαθηματικά την ανακάλυψε κατά τη θητεία του στο Πυροβολικό, όταν κατά τη διάρκεια της «λούφας», όπως λέει, διάβασε ένα σχετικό βιβλίο.

«Μου προξένησε μεγάλο ενδιαφέρον γιατί μπορούσα να τα χρησιμοποιήσω και στη Φυσική» λέει ο ίδιος και συνεχίζει: «Μετά πήγα στο Μόναχο ως εργαζόμενος στο τμήμα Αστροφυσικής του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ. Εκεί ήταν διευθυντής ο καθηγητής Γιούργκεν Ελερς. “Βρε συ”, μου είπε, “το ταλέντο σου είναι στα μαθηματικά”. Δεν ξέρω πώς το κατάλαβε, αφού ήταν φυσικός, αλλά φαίνεται πως είχε μια ευρύτερη μόρφωση. Μου έδωσε να διαβάσω ένα βιβλίο και το έκανα σκόνη αμέσως. Τότε έκανε κάτι εκπληκτικό. Μου είπε “θα σου δώσω άδεια μετ’ αποδοχών για όσο καιρό θέλεις, να πας στο Παρίσι και να καλλιεργήσεις αυτό το ταλέντο σου στην Ανάλυση που δεν πρέπει να χαθεί για την επιστήμη. Αυτό το χρησιμοποίησα για μία τετραετία, από το 1977 μέχρι το 1981. Δεν είναι όμως καταπληκτικό; Του είμαι εσαεί ευγνώμων».

Το ρίσκο
Ομως, εκτός από την τύχη να έχει διευθυντή έναν τόσο ανοιχτόμυαλο και τολμηρό άνθρωπο, που του άνοιξε τον δρόμο για σπουδές υψηλού επιπέδου στα Μαθηματικά, ο κ. Χριστοδούλου είχε την τόλμη να ασχοληθεί με γνωστικά πεδία των Μαθηματικών που ήταν εκτός της πεπατημένης οδού. «Η πεπατημένη σού δίνει μια σιγουριά, σου εξασφαλίζει χορηγίες, σου εξασφαλίζει και πανεπιστημιακές θέσεις, σου εξασφαλίζει πολλά και διάφορα. Ομως, αν θέλει κανείς να πετύχει πραγματικά σπουδαία πράγματα, πρέπει να αφήσει την πεπατημένη οδό, να πάρει ρίσκα, να διακινδυνεύσει. Υπήρχαν εποχές που δεν είχα ούτε μόνιμη θέση ούτε τίποτα. Και όμως έκανα έργο το οποίο αργότερα φάνηκε ότι ήταν πρώτης κλάσεως. Το ίδιο και ο Χάμιλτον».

Στο εκπληκτικό βιογραφικό τού Δημήτρη Χριστοδούλου διαβάζουμε μεταξύ άλλων ότι έχει διατελέσει ερευνητής στο CERN και σε άλλα τρία Ινστιτούτα, καθηγητής Μαθηματικών στα αμερικανικά Πανεπιστήμια του Σίρακιουζ και του Πρίνστον, έχει ανακηρυχτεί επίτιμος καθηγητής Θεωρητικής Φυσικής από το Πανεπιστήμιο Κρήτης και διδάκτορας των Επιστημών από το Πανεπιστήμιο Μπράουν, είναι μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Επιστημών καθώς και της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών, έχει τιμηθεί με το Αριστείο Επιστημών από την Ακαδημία Αθηνών και με το μετάλλιο του Ταξιάρχη του Φοίνικα από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας κ.λπ. Μάλιστα, στο κείμενο αναγόρευσής του σε διδάκτορα από το Πανεπιστήμιο Μπράουν χαρακτηρίστηκε «ο μόνος σύγχρονος διανοητής για τη θεωρία της Γενικής Σχετικότητας του Αϊνστάιν».

Ούτε μία διάλεξη στο Πανεπιστήμιο Αθηνών!
Από το 2001 ο κ. Χριστοδούλου είναι καθηγητής Φυσικής και Μαθηματικών στο Ομοσπονδιακό Πολυτεχνείο της Ζυρίχης, που είναι από τα κορυφαία σε όλη την Ευρώπη. Το συμβόλαιό του τον υποχρεώνει να βρίσκεται στην Ελβετία μόλις τέσσερις μήνες τον χρόνο και έτσι τον περισσότερο καιρό ζει στην Αθήνα. Ωστόσο, οι φοιτητές της πρωτεύουσας δεν έχουν παρακολουθήσει ούτε μία διάλεξη του διάσημου ερευνητή.

«Τα δέκα χρόνια που είμαι εδώ, το μαθηματικό τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών δεν με κάλεσε ούτε μία φορά να δώσω μια ομιλία, ούτε μία, παρ’ όλο που το 1996, δηλαδή πέντε χρόνια πριν επανέλθω στην Ευρώπη, ήταν το πρώτο ελληνικό πανεπιστήμιο που με αναγόρευσε σε επίτιμο διδάκτορα» λέει ο ίδιος, τονίζοντας ότι είναι απολύτως γνωστό πως δεν παίρνει «ποτέ ούτε μία δεκάρα» για ομιλίες και διαλέξεις. Αντίθετα, κατά την τελευταία επίσκεψή του στο Πανεπιστήμιο του Πεκίνου έδωσε τριάντα διαλέξεις μέσα σε τριάντα ημέρες.


ΣTAΘHΣ ΔEΛHΓIΩΡΓHΣ